Τα 4 εμβόλια για την COVID-19 σε τι διαφέρουν;

Ο εμβολιασμός ανοίγει το δρόμο προς την ελευθερία αλλά πολλοί κάνουν δεύτερες σκέψεις για τα εμβόλια. Ποια είναι αυτά και σε τι διαφέρουν μεταξύ τους; 

Υπάρχουν τα δύο mRNA εμβόλια των Pfizer/BioNtech και της Moderna και τα δύο εμβόλια με ιικό φορέα αδενοϊό της AstraZeneca και της Johnson & Johnson (που έχουν βρεθεί στο μάτι του κυκλώνα των θρομβώσεων), ενώ αναμένονται άλλα δύο, το πρωτεϊνικό εμβόλιο της Novavax, που μοιάζει με το γνωστό παιδιατρικό εμβόλιο της μηνιγγίτιδας Β, και το mRNA εμβόλιο της CureVac  περιγράφουν.

1 Το εμβόλιο των Pfizer/BionTech

Eίναι το πρώτο που πήρε έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) και το πρώτο που ήρθε στην Ελλάδα, καθώς και το πρώτο με mRNA τεχνολογία. Όταν χορηγείται στον άνθρωπο μιμείται αυτό που συμβαίνει κατά τη λοίμωξη Covid-19, αλλά χωρίς την παρουσία ιού. Χορηγείται σε δύο δόσεις, οι οποίες απέχουν μεταξύ τους 21 ημέρες, με την πρώτη δόση να πυροδοτεί τα ανοσοκύτταρα του οργανισμού και η δεύτερη να τα οδηγεί σε δράση, ώστε να παραχθούν οι τίτλοι αντισωμάτων (δηλαδή η προστασία). Η δεύτερη δόση προκαλεί μνήμη, ενεργοποιώντας τα Τ λεμφοκύτταρα και γι’ αυτό ονομάζεται «αναμνηστική» δόση.

Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι επτά ημέρες μετά τη δεύτερη δόση το εμβόλιο των Pfizer/BionTech είναι 92% αποτελεσματικό έναντι της σοβαρής λοίμωξης Covid-19. Μέχρι στιγμής έχει φανεί αποτελεσματικό έναντι των μεταλλάξεων του κορωνοϊού, και ειδικότερα έναντι της βρετανικής μετάλλαξης, η οποία αντιστοιχεί στο 70% των νέων διαγνώσεων στην Ελλάδα. Το βασικό μειονέκτημά του είναι ότι πρέπει να διατηρείται στους -70^οC, σε ειδικούς καταψύκτες και εφόσον βγει από τη βαθιά κατάψυξη μπορεί να διατηρηθεί σε απλή ψύξη (2^οC έως 8^οC) για 5 μόλις ημέρες. 

Το mRNA εμβόλιο των Pfizer/BionTech εισάγει στα κύτταρα τον κώδικα δημιουργίας της πρωτεϊνικής ακίδας του κορονοϊού και οδηγεί τα ανθρώπινα κύτταρα στο να παράγουν την πρωτεΐνη της ακίδας, μέσω της οποίας ο ιός εισβάλλει στον οργανισμό μας. Σε αντίθεση με τα «συμβατικά» εμβόλια της παλιάς τεχνολογίας, το mRNA εμβόλιο δεν περιέχει κανένα πραγματικό μέρος του ιού.

Εμφανίζονται σπάνια σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις, που μπορεί να οφείλονται σε ένα συστατικό που χρησιμοποιείται ως μέσο μεταφοράς του mRNA, η πολυαιθυλενογλυκόλη ή αλλιώς PEG. Επειδή η αλλεργική αντίδραση εκδηλώνεται λίγη ώρα μετά τον εμβολιασμό, έχει ζητηθεί στα άτομα με ιστορικό αλλεργιών να παραμένουν στο εμβολιαστικό κέντρο για μισή ώρα μετά τη χορήγηση της δόσης ώστε να αποσοβείται ο κίνδυνος. Αναφέρθηκαν επίσης μεμονωμένα περιστατικά αναφυλαξίας σε άτομα που τους είχε χορηγηθεί το εμβόλιο. Η αναφυλαξία εκδηλώνεται με εξάνθημα, πτώση της αρτηριακής πίεσης, δύσπνοια και ταχυκαρδία

2 Το εμβόλιο της Moderna

Είναι ο δεύτερος εκπρόσωπος της mRNA τεχνολογίας, χορηγείται επίσης σε δύο δόσεις, με διαφορά 28 ημερών ή 4 εβδομάδων, και αποδεικνύεται αποτελεσματικό έναντι των μεταλλάξεων του κορωνοϊού που απαντώνται στην πατρίδα μας ‒της βρετανικής και της νοτιοαφρικανικής‒, χάρη στο μηχανισμό της «κυτταρικής» ανοσίας. Το εμβόλιο της Moderna περιέχει και αυτό ως μεταφορέα του mRNA το συστατικό πολυαιθυλενογλυκόλη (PEG), οπότε ενέχει κίνδυνο αλλεργικής αντίδρασης όπως της Pfizer, αλλά θυμίζουμε ότι αυτά τα περιστατικά είναι εξαιρετικά σπάνια και κανένα ως τώρα από τα ελάχιστα που έχει καταγραφεί τέτοια αντίδραση, δεν υπήρξε σοβαρό.  

Είναι πιο εύκολο να αποθηκευτεί, καθώς παραμένει σταθερό στους -20^οC για 6 μήνες (αυτή είναι η θερμοκρασία κοινού καταψύκτη) και μπορεί να διατηρηθεί έως 30 ημέρες σε οικιακό ψυγείο και για 12 ώρες σε θερμοκρασία δωματίου. Διαθέτει ένα σημαντικό πλεονέκτημα: αν στο μέλλον προκύψει μια μετάλλαξη του κορονοϊού, στην οποία τα εμβόλια έχουν χαμηλή αποτελεσματικότητα, τότε με μια μικρή τροποποίηση της πλατφόρμας που τα παράγει, τα εμβόλια μπορούν να τροποποιηθούν-εντός 6 εβδομάδων-ώστε να «πιάνουν» τη μετάλλαξη.

3 Το εμβόλιο της Astra Zeneca

Είναι το εμβόλιο που ανέπτυξε η AstraZeneca σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, το 3ο που πήρε έγκριση από τον Ευρωπαϊκό ΕΟΦ, αλλά ήρθε δεύτερο στην Ελλάδα και χορηγείται σε συγκεκριμένες ηλικίες, όχι στους ηλικιωμένους 65 ετών κι άνω.

Ανήκει στην κατηγορία των εμβολίων ιικού φορέα με αδενοϊό από πίθηκο, τον οποίο χρησιμοποιεί σαν φορέα ώστε να εισάγει «λαθραία» γονίδιο του κορωνοϊού στα ανθρώπινα κύτταρα για να δημιουργήσουν το mRNA και τελικά την πρωτεΐνη-ακίδα. 

Χορηγείται και αυτό σε δύο δόσεις ‒η δεύτερη δόση του απέχει 12 εβδομάδες από την πρώτη‒ και μετά τον παγκόσμιο «ντόρο» που προκλήθηκε από την καταγραφή περισσότερων από 222 περιστατικών σπάνιας θρόμβωσης σε 34 εκατομμύρια εμβολιασμούς, μπήκαν ηλικιακοί περιορισμοί στη χρήση του ώστε να μη χορηγείται σε νέους ανθρώπους, που κινδυνεύουν περισσότερο από θρόμβωση. Στην πατρίδα μας έχει εγκριθεί για τον εμβολιασμό ατόμων ηλικίας 30 ετών και άνω, ενώ τα περισσότερα περιστατικά της σπάνιας θρόμβωσης έχουν καταγραφεί σε γυναίκες ηλικίας κάτω των 60 ετών. Το σπάνιο σύνδρομο θρόμβωσης που προκαλείται μετά τον εμβολιασμό, αφορά τη δημιουργία θρόμβων στον εγκέφαλο ή τα σπλάχνα, μαζί με θρομβοπενία (μειωμένο αριθμό αιμοπεταλίων) και πιθανή αιμορραγία, εξηγεί η καθηγήτρια παιδιατρικής Ιωάννα Παυλοπούλου, μέλος της ΕΕΕ.

4 Το εμβόλιο της Johnson & Johnson

Ή αλλιώς της Janssen, της φαρμακευτικής εταιρείας του Ομίλου J&J, ανήκει στα εμβόλια ιικού φορέα και χρησιμοποιεί έναν ανθρώπινο αδενοϊό για τη μεταφορά οδηγιών στα κύτταρα. Είναι το μοναδικό Covid εμβόλιο που χορηγείται σε μία δόση και είναι αποτελεσματικό έναντι των μεταλλάξεων, και ειδικότερα της νοτιοαφρικανικής, με αποτελεσματικότητα 90%. Είναι επίσης το 4ο εμβόλιο που ενίσχυσε τη φαρέτρα.

Επίσης είναι εύκολο στην αποθήκευση και σε συνδυασμό με το γεγονός που είναι μονοδοσικό είναι πολύ πιθανό να δοθεί στα φαρμακεία και σε ιδιωτικά ιατρεία ώστε να προχωρήσουν οι εμβολιασμοί. Επειδή κι αυτό συσχετίστηκε με έξι περιστατικά σπάνιας θρόμβωσης στις ΗΠΑ, καθυστέρησε λίγο η παραλαβή των πρώτων δόσεων μέχρι να εκδώσουν αναθεωρημένες αποφάσεις ο Αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκων (FDA) και ο αντίστοιχος Ευρωπαϊκός Οργανισμός (ΕΜΑ).

Άλλα δύο εμβόλια τους προσεχείς μήνες

Τους προσεχείς μήνες περιμένουμε κι άλλα εμβόλια διαφορετικής τεχνολογίας όπως αυτά που περιέχουν που περιέχουν υπομονάδες πρωτεϊνών, με τις δύο πιο αναμενόμενες αφίξεις να αφορούν τα εμβόλια της Novavax και της CureVac. Το εμβόλιο της Novavax, που είναι πρωτεϊνικό και μοιάζει με το γνωστό εμβόλιο του μηνιγγιτιδόκοκκου Β, είναι το πλέον «καθαρό» (ή «κεκαθαρμένο», όπως λέγεται στην ιατρική γλώσσα).

Σύμφωνα με τις επίσημες ισχύουσες οδηγίες, όποιος έχει αλλεργία στα συστατικά των εμβολίων δεν πρέπει να κάνει το εμβόλιο, που μπορεί να του προκαλέσει αλλεργική αντίδραση.